ਮਿਡਲ

ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲ ਜਰਾਤ ਟੂਰ ਦੌਰਾਨ ਦਵਾਰਕਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਦਿਨ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸੀ ਮੌਕੇ ਆਖਿ਼ਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਓਖਾ ਤੋਂ ਰਾਤ ਸਾਢੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਗੱਡੀ ਤੁਰਨੀ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਘੰਟਾ ਕੁ ਪਹਿਲਾਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਾਂ। ਜੂਨ ਮਹੀਨਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ...

ਮੇਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਲੋਂ ਇਕ ਜਾਣਕਾਰ ਦਾ ਫੋਨ ਆਇਆ; ਕਹਿੰਦਾ, “ਚਾਚਾ ਜੀ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਕੀਤੀ ਆ, ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ ਨਾਲ, ਤੇ ਹੁਣ ਬੀਐੱਸਸੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰਾ ਗਾਈਡ ਕਰਦੋ।” ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਧੰਨਭਾਗ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਸਲਾਹ ਕੰਮ ਆਜੇ।” ਮੁੰਡਾ ਕਹਿੰਦਾ,...

ਜਸਦੇਵ ਸਿੰਘ ਲਲਤੋਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ (ਪਹਿਲਾ ਨਾਂ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ) ਦਾ ਜਨਮ 26 ਦਸੰਬਰ 1899 ਨੂੰ ਸੁਨਾਮ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਨਰੈਣੀ (ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ) ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਚੂਹੜ ਰਾਮ (ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ) ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਪਿਤਾ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ, ਫਿਰ ਨਹਿਰੀ ਮਹਿਕਮੇ ਦੀ ਨੌਕਰੀ, ਰੇਲਵੇ...

ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਤੱਥ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਤੱਕ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਮੁਖੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਮਾਲਕ ਲਾਰਡ ਮੇਘਨਾਦ ਦੇਸਾਈ (ਮੇਘਨਾਦ ਜਗਦੀਸ਼ਚੰਦਰ ਦੇਸਾਈ, ਬੈਰਨ ਦੇਸਾਈ) ਦੇ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਜਾਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦਾ ਅੰਤ...

ਗੱਲ 1977 ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਦੀ ਹੈ। ਸਾਉਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸੀ ਤੇ ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨ ਸਨ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਆਸ਼ਟ ‘ਜ਼ਰਗਰ’ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਇਕ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਇਲਮ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ...

ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਲਚਕੀਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਯੋਜਨਾ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗੀ? ਇਹ ਅਹਿਮ ਸਵਾਲ ਹੈ; ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇਹ ਸਵਾਲ ਹੋਰ ਵੀ ਅਹਿਮ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਬਣਾਈ ਨਵੀਂ ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ (ਐੱਨਈਪੀ) ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆਂ...

ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਚੰਗਾ ਨਾਂ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ‘ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ’ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲੱਗ ਗਏ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਬਾਰੇ ਇਹ...

ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ; ਸਮਾਜ ਦਾ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣਾ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀਆਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਐਪਸ ਜਿਵੇਂ ਯੂ-ਟਿਊਬ, ਵੱਟਸਐਪ, ਫੇਸਬੁੱਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ, ਟੈਲੀਗਰਾਮ, ਐਕਸ (ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਟਵਿੱਟਰ ਸੀ), ਸਨੈਪਚੈਟ, ਸਕਾਈਪ ਆਦਿ...

ਜੀਪ, ਫੀਏਟ, ਅੰਬੈਸਡਰ, ਮਾਰੂਤੀ-800 ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਹੀ ਗੱਡੀਆਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਲਈਆਂ; ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ, ਸਾਨੂੰ ਗੱਡੀਆਂ ਹੀ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਆਈਆਂ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲ ਜੀਪ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਜੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਚੱਪਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਥੋੜ੍ਹੀ-ਥੋੜ੍ਹੀ...

ਗੱਲ 2006 ਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਿਵਾਰਕ ਅਫਸਰ (ਪਬਲਿਕ ਗਰਿਵੈਂਸ ਅਫਸਰ) ਵਜੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸਾਂ। ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਹੁਣ ਅਸਿਸਟੈਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਸ਼ਖ਼ਸ ਡੀਸੀ ਕੋਲ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇੰਟਰਕੌਮ ’ਤੇ ਕਿਹਾ, “ਤੁਹਾਡੇ...

ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਯੂਨਾਨ ਦੀ ਯੂਨੈਸਕੋ ਕਲੱਬਾਂ ਦੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਸੱਦਾ ਭੇਜਿਆ। ਮੈਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਂ, ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਭਟਨਾਗਰ ਤੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਦੋਹਾ (ਕਤਰ) ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਏਥਨਜ਼ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।...

ਇਹ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਵਤੀਰੇ ਨੇ ਤੈਅ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਕਿਸ ਦੀ ਬਣੇਗੀ। ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਸਿਰਫ਼ 39% ਪੋਟਾਂ ਨਾਲ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਹੀ ਸੋਚਣ ਵਿੱਚਾਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਭਾਜਪਾ ਦੇ...

ਉਚੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਦਿਆਂ ਹਿਮਾਚਲ ਦੀਆਂ ਸਖੀ-ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਵਾਹ-ਵਾਸਤਾ ਰਿਹਾ। ਸਾਦ ਮੁਰਾਦੀਆਂ ਤੇ ਸੁਹਜ ਸਲੀਕੇ ਵਾਲੀਆਂ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੱਸ ਕੇ ਮਿਲਦੀਆਂ ਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀਆਂ। ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਦੂਰ, ਅਪਣੱਤ ਨਾਲ ਰਲ-ਮਿਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ। ਪਹਾੜੀ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਉੱਦਮ ਦਾ...

ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਕੈਂਪਸਾਂ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਧਰਨਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ’ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ਕੱਢੇ। ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਹਦੂਦ...

ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਪਹਿਲਾ ਬਾਈਸਾਈਕਲ ਜਾਂ ਸਕੂਟਰ, ਪਹਿਲਾ ਚਲਾਨ (ਜੇ ਕੋਈ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ) ਜਾਂ ਪਹਿਲੀ ਨੌਕਰੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਯਾਦ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਨੌਕਰੀ ਜੈਂਤੀਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੈਂਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਨਵੇਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ...

ਮਨੁੱਖੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਦਾ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖਿੜੀ ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਉਣ ਦੀਆਂ ਝੜੀਆਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਨਜ਼ਾਰਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਕੀ, ਪਸ਼ੂ, ਪੰਛੀ, ਪੌਦੇ, ਪੂਰੀ ਬਨਸਪਤੀ ਝੂਮ ਉਠਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖੀ...

ਮਾਪਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲੇ ਢਾਈ ਸੌ ਗਜ਼ ਦੇ ਪਲਾਟ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਮਈ 2000 ਤੋਂ ਇਸ ਨਵੇਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਚਾਈਂ-ਚਾਈਂ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਘਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਬਣੇ ਸਾਧਾਂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ...

ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਨਸ਼ਰ ਹੋਈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਕਣਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਵੱਡੇ ਕਿਸਾਨ, ਮਜ਼ਦੂਰ, ਵੱਡੇ-ਛੋਟੇ ਵਪਾਰੀ ਆਪਣੇ ਖਾਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ...

ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਛਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰਵੇ ਹੋਣਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਨਾ ਪੂਰਿਆ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਹੁੰਦਾ। ਉਮਰ ਭਰ ਲਈ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕਸਕ ਬਣ ਚੁਭਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਇਹ ਕਸਕ ਹਰ ਸੁੱਖ ਦੁੱਖ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਟੀਸ ਬਣ ਜਾਗ ਉੱਠਦੀ। ਮਨ ਅਕਸਰ ਹੀ...

ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਜਵਾਨੀ ਵੇਲੇ ਦੀ ਫੋਟੋ ਚੁੱਕ ਲਿਆਇਆ ਤੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਵਧਾਈ। ਬੋਲਿਆ ਕੁਝ ਨਹੀਂ, ਬਸ ਮੇਰਾ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਲੱਗਿਆ। ਮੈਂ ਫੋਟੋ ਨੀਝ ਨਾਲ ਦੇਖੀ। ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਰਤਾ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਲਾਇਆ। ਫਿਰ ਉਹਦੇ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ। ਉਹ ਮੇਰੇ ਬੋਲ...

ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਹਿਕਾਰੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਤੀ ਲਈ ਮੁਲਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕੌਮੀ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਸਹਿਕਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਸਹਿਕਾਰੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੋਢੀ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਦਾਸ ਕਿਸ਼ੀਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੇ ਨਾਮ...

ਸੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਣਾ ਟਰਾਲਾ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਕਤਰਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਸਕੂਟਰ ਪਿੱਛੇ ਬੈਠਾ ਮਿੱਤਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, “ਕਿਆ ਦੇਖੀ ਜਾਨਾ! ਕੱਢ ਕੇ ਪਰੇ ਮਾਰ।” ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਕਾਹਲੀ ਏ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚਲਦੇ ਆਂ।...

ਡਾ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਰੱਤੂ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਜਿ਼ੰਦਾ ਅਜੂਬਾ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਹੁਣ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਦੌੜਦੇ ਹੋਏ ਨਹੀਂ ਦਿਸਣਗੇ। ਉਹ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਖੰਡੇ ਦੇ ਲੋਗੋ ਵਾਲੀ ਸਫ਼ੇਦ ਟੀ-ਸ਼ਰਟ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦੇ ਸਨ...

ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡ ’ਚ ਮਾਂ ਬਾਪ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਪੁੱਤ ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੇ ਨਿਗਲ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਰਨ ਘਰੋਂ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਰਾਹ ’ਚ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਲੈ ਲਿਆ। ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਸੁੰਨ ਜਿਹੀ ਪਸਰੀ ਜਾਪੀ। ਪੰਜ ਸੱਤ ਬੰਦੇ ਅੱਗਿਉਂ...

ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਮੰਡ ਸਿੱਖਿਆ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਵਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਜਨਨੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰ ਰਾਹ ਰੌਸ਼ਨ...