ਮਿਡਲ

ਜਸਵੰਤ ਜ਼ੀਰਖ ਅੱਜ ਪੂੰਜੀ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਰਕਿਨਾਰ ਕਰ ਕੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਉਣ ਨੂੰ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਉਂ ਪੂੰਜੀਪਤੀ ਵਰਗ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੌਰਾਨ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਦਾਰੇ...

ਡਾ. ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਡੇਰ ਸਾਡਾ ਪਿੰਡ ਮੰਡੇਰ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਰੇਟਾ ਮੰਡੀ ਤੋਂ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ’ਤੇ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਬਰਾਸਤਾ ਕੁਲਰੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ’ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ ਹੈ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਿੱਛਾ...

ਸੋਹਣ ਲਾਲ ਗੁਪਤਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 16 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਕੂਲ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲ, ਮਿਠਾਈਆਂ, ਚਾਕਲੇਟ ਆਦਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਪੀਆਂ,...

ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਗੱਲ 1965 ਦੀ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਅਸਰ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭੁਗਤਣਾ ਪਿਆ। ਦਾਦਾ ਜੀ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਹਿਜਰਤ ਕਰ ਕੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਆਏ ਸਨ। ਉੱਧਰ ਉਨ੍ਹਾਂ...

ਡਾ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਲਈ ਦਾਲਾਂ ਆਪ ਉਗਾਈਏ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਦਾਲਾਂ ਖਾਈਏ। ਮਾਂਹ ਅਤੇ ਮੂੰਗੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਨਪਸੰਦ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਾਲਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਫ਼ਸਲਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀਆਂ...

ਜਗਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਮਾਨ ਵੱਡੇ ਵੀਰ ਜੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਰਹਿ ਗਏ। ਕਾਰਨ? ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੱਲੋਂ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਤੇ ਸਕੂਲੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇਖਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਮਾੜੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਸੰਗਤ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀਰ ਜੀ ਦੇ ਫੇਲ੍ਹ...

ਡਾ. ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ ਭਲੇ ਵੇਲਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਜਿਨਸ ਤੇ ਸੌਦੇ ਪੱਤੇ ਦੀ ਤੁਲਾਈ ਪੱਥਰ ਦੇ ਵੱਟਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਪੱਥਰ ਦੇ ਵੱਟੇ ਸੇਰ, ਦੋ ਸੇਰ ਜਾਂ ਪੰਜ ਸੇਰ ਦੇ ਵੱਟੇ ਨਾਲ ਹਾੜ੍ਹ ਕੇ ਬਣਾਏ ਹੁੰਦੇ...

ਪਵਨਜੀਤ ਕੌਰ ਹੁਣੇ ਡਿੱਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਹੰਝੂ ਬੜਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਕਿੱਸਿਆਂ ਤੇ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਅੰਬਾਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਸਾਡੇ ਚੇਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ, ਕਿਹੜੀ ਯਾਦ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ...

ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਮੰਡ ਕੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੇ ਇਰਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਗਬੰਦੀ ਟੁੱਟ ਜਾਵੇਗੀ? ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਬੜੇ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਹ ਜੰਗਬੰਦੀ 24 ਜੂਨ ਨੂੰ ਕਰਵਾਈ ਸੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਅਣਕਿਆਸੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਹਤਾਸ਼ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਦੀ ਟੀਮ ਪ੍ਰਚਾਰ...

ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ, ਮਾਨਸਾ ਡੇਂਗੂ ਨੇ ਸੈੱਲ ਘਟਾ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ। ਖ਼ੈਰ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਪੀਤਾ ਪਰ ਦਸ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਹੋ ਗਈ। ਮਹਾਂਦੇਵ ਤੇ ਮੈਂ ਨੰਗਲ ਖੁਰਦ ਦੇ...

ਡਾ. ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੂਬਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਆਬਾਦੀ ਸਿੱਧੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦਿਆਂ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਮੁਲਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾ ਕੇਵਲ ਖੁਰਾਕ ਸੰਕਟ ’ਚੋਂ...

ਸੁਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅੱਜ ਪਹਿਲੀ ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਡਾਕਟਰ ਦਿਵਸ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਾਰੀਖਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ‘ਡਾਕਟਰ’ ਲਾਤੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ...

ਜਗਦੀਪ ਸਿੱਧੂ ਗੱਲ 2022 ਦੀ ਹੈ। ਕੋਕਰਾਝਾਰ (ਅਸਾਮ) ਸੰਸਾਰ ਸਾਹਿਤ ਮੇਲੇ ’ਤੇ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਨੀਲਿਮ ਨੀਲਿਮ ਹੋਈ ਪਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸੀ। ਘਰ ਆ ਕੇ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਉਹਨੂੰ ਫੋਨ ਕੀਤਾ; ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀਆਂ...

ਰਮੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬੈਠਾ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ: ਮਰਚੈਂਟ ਨੇਵੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਹਰ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਾਬ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਸੂਬਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ...

ਰੂਪ ਲਾਲ ਰੂਪ ਡੀਸੀ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਬੜਾ ਕੌੜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਪ ਜਿ਼ਲ੍ਹਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਫਸਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਸਿੱਧਾ ਵਾਸਤਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਜਿ਼ਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਵਾਰਡੀ ਡੀਈਓ ਰੋਸ਼ਨ ਲਾਲ ਸੂਦ...

ਅਮਰਜੀਤ ਬਾਜੇਕੇ ਡੇਵਿਡ ਬਿਨ-ਗੁਰਿਅਨ 1948 ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ‘ਆਇਰਨ ਲੇਡੀ’ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਗੋਲਡਾ ਮੀਰ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਗੱਦੀ ਛੱਡਣੀ ਪਈ ਕਿ ਉਹ ਅਰਬ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਜੰਗ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅਵੇਸਲੀ ਰਹੀ। ਮੇਨਹਿਮ ਬਿਜਨ ਇਸ ਲਈ ਯਾਦ...

ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵੜੈਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੰਨਾ 62 ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ: ਸਚਹੁ ਓਰੈ ਸਭੁ ਕੋ ਉਪਰਿ ਸਚੁ ਆਚਾਰ॥ ਇਸ ਕਸਵੱਟੀ ’ਤੇ ਪਰਖੇ ਗਏ ਸਨ ਜਸਟਿਸ ਜਗਮੋਹਨ ਲਾਲ ਸਿਨਹਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 12 ਜੂਨ 1975 ਨੂੰ...

ਡਾ. ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜੰਮੂ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰ 25 ਜੂਨ 1975 ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੋਲਣ, ਲਿਖਣ, ਧਰਨੇ ਲਾਉਣ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਹੱਕ ਇੱਕ ਝਟਕੇ ਨਾਲ ਖੋਹ ਲਏ। ਖਬਰਾਂ ’ਤੇ ਸੈਂਸਰ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਜੈ...

ਜਸ਼ਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਕਲਾਸ ਦੇ ਪੇਪਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸਾਂ, ਇੱਕ ਦਿਨ ਅਚਾਨਕ ਪੇਪਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਢਿੱਡ ਵਿੱਚ ਇੰਨੀ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਦਰਦ ਛਿੜੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਹਿਣਾ ਬੜਾ ਔਖਾ ਹੋਇਆ। ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਪੇਪਰ ਅੱਧ-ਪਚੱਧਾ ਹੱਲ ਕੀਤਾ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਘਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਮਾਂ ਮੇਰਾ...

ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਿਜੈ ਕੁਮਾਰ ਬੱਚੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਉਹ ਚਾਨਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਜਿ਼ੰਮੇਵਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇਹ ਜਿ਼ੰਮੇਵਾਰੀ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਤਾਂ...

ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੋਟ ਗੱਲ 1987 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਜੇਬੀਟੀ ਦੀ ਪੱਕੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਲਈ ਇੰਟਰਵਿਊ ਹੋਇਆਂ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਦਿਨ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਪਤਾ ਉਦੋਂ ਲੱਗਾ ਜਦੋਂ ਮਲੋਟ ਤੋਂ ਹਰੀਕੇ ਕਲਾਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਤਾਂ ਮੁਕਤਸਰ ਵਿੱਚ ਮੇਰਾ ਜਮਾਤੀ ਰਾਜਿੰਦਰਪਾਲ ਅਚਾਨਕ ਮਿਲ ਪਿਆ।...

ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 1973-74 ਤੱਕ ਸਾਉਣੀ ਰੁੱਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫ਼ਸਲ ਮੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਹੇਠ 5.67 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਪਾਹ (5.23 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ) ਅਤੇ ਝੋਨੇ (4.99 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ) ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ...

ਪ੍ਰਿੰ. ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮਾਇਰ ਤਕਰੀਬਨ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿੱਚ ‘ਯੋਗ’ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅੰਗ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯੋਗ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਮਨੋ-ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਦੇ...

ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਭੂਪਾਲ ਗੱਲ ਲੱਗਭਗ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕੇ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ, ਜਦ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਭੂਪਾਲ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸਨ ਤੇ ਸਾਡੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਜ਼ਾਕਤ ਅਤੇ ਪਿੰਡ...

ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਚੰਦਨ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਦਿਆਂ ਹੀ ਮਨ ਅੰਦਰ ਠੰਢ ਵਰਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਠੰਢ ਵੀ ਉਹ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿੰਨ੍ਹਾ-ਮਿੰਨ੍ਹਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਗੁਣ ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਹੈ ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਨੂੰ ਪੇਂਡੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਕਰ ਕੇ...