ਮਿਡਲ

ਮੁਖ਼ਤਾਰ ਗਿੱਲ ਅਸੀਂ ਹਵਾ, ਮਿੱਟੀ, ਜੰਗਲ ਤੇ ਪਾਣੀ, ਭਾਵ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਹਰ ਸਾਧਨ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੱਜ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਦਾਤਾਂ ਸਾਡੇ ਖਿ਼ਲਾਫ਼ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਲਈਂ ਅਸੀਂ ਸਭ ਜਿ਼ੰਮੇਵਾਰ ਹਾਂ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹਿਮਾਲਿਆ ਅਤੇ...

ਮੇਰੀ ਵਿਭਾਗੀ ਤਰੱਕੀ ਫਰਵਰੀ 2010 ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਨ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਸੁਹਾਵਣੇ ਸਫ਼ਰ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜਿਊਣ ਜੋਗਾ ਹੋਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ। ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਨ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ (ਦਸੰਬਰ...

ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਕਟ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਥੇ ਸਖ਼ਤ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਬੇਹੱਦ ਸੀਮਤ ਸਹਾਇਤਾ ਪਹੁੰਚਣ ਕਾਰਨ ਭੁੱਖਮਰੀ ਵਾਲੇ ਹਾਲਾਤ ਬਹੁਤ ਵਿਗੜ ਗਏ ਹਨ। ਉਥੇ ਭੁੱਖੇ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਮਹਾਮਾਰੀ ਅਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲੈ...

ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਅਣਖੀ ਵਾਕਿਆ ਭਾਦੋਂ 1964 ਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ। ਭਾਪਾ ਜੀ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਸਿਵਲ ਵੈਟਰਨਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਲਟੋਹਾ ਵਿਖੇ ਸੀ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਕਾਇਦੇ-ਕਾਨੂੰਨ ਅਜੇ ਫਿੱਕੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਪਏ। ਇੰਚਾਰਜ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ, ਸਾਰੇ ਸਟਾਫ ਨੂੰ...

ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਯੋਗ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਨਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਇਕ ਹੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੱਛਰ ਏਡੀਜ਼ ਇਜ਼ਪਟੀ ਜਾਂ ਏਡੀਜ਼ ਐਲਬੋਪਿਕਟਸ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਸਾਫ਼...

ਦੀਪ ਦੇਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਤ ਦੀ ਲੱਥੀ ਕਿਣ-ਮਿਣ ਸਵੇਰ ਹੋਣ ਤੱਕ ਵੀ ਜਾਰੀ ਸੀ। ਉੱਚੀਆਂ ਨੀਵੀਂਆਂ ਛੱਤਾਂ ਦੇ ਪਰਨਾਲਿਆਂ ’ਚੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਡਿੱਗਦਾ ਪਾਣੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਇਕਸਾਰਤਾ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਵੇਰੇ ਤੜਕੇ ਘਰੋਂ ਨਿਕਲੇ ਅਸੀਂ ਚਹੁੰ ਜਣਿਆਂ ਨੇ ਵਾਹਵਾ ਪੈਂਡਾ...

ਹਰ ਸਾਲ 12 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਬਰਨਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ ਦੀ ਬਰਸੀ ਮਨਾਉਣ ਪੂਰੀ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਮੁਕਤੀ ਤੱਕ ਸੰਘਰਸ਼...

ਰਾਮ ਸਵਰਨ ਲੱਖੇਵਾਲੀ ਜਨਮ ਤੋਂ ਸਿਦਕ, ਸਬਰ ਤੇ ਸੁਹਜ ਸਲੀਕੇ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਲੈ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਪੈਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ। ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਦਾ ਨਿੱਘ ਮਾਣਦੀਆਂ। ਤੋਤਲੇ ਬੋਲਾਂ ਤੇ ਨਿੱਕੇ ਕਦਮਾਂ ਨਾਲ ਸੁਫਨਿਆਂ ਦੀ ਤੰਦ ਬੁਣਦੀਆਂ। ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਬੁਲੰਦ ਇਰਾਦਿਆਂ ਨਾਲ ਸਕੂਲ,...

ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀਏਯੂ) ਲੁਧਿਆਣਾ ਮੁੜ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਦੀ ਰਾਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਕੋਈ 78 ਰਾਜ ਖੇਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਹਨ। ਪੀਏਯੂ ਕੇਵਲ ਮੁਲਕ ਦੀ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ...

ਸ਼ਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਪ੍ਰੀਤਮਾ ਦੁਮੇਲ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਵਾਹ ਪੰਜ ਛੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਬਦਲਾ’ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਫੋਨ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਰਹੀ, ਹੱਸਦੀ...

ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਤਰ ਮੰਡਲੀ ਦੇ ਹਾਸੇ-ਠੱਠੇ ਦੌਰਾਨ ਜਗਦੀਸ਼ ਪਾਪੜਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਜੇ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਵਿਧੀ-ਵਿਧਾਨ ਹੋਵੇ ਕਿ ਮਰਿਆ ਬੰਦਾ ਕਿਤੇ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਗਮ ਦੇਖ/ਸੁਣ ਸਕੇ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਦੇ ਬੋਲ ਮੁਰਦੇ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ...

ਕੁਝ ਇਨਸਾਨ ਕਦੇ ਵੀ ਚੇਤਿਆਂ ’ਚੋਂ ਵਿਸਰਦੇ ਨਹੀਂ ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਸਨ ਮਾਸਟਰ ਵੇਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜੀ। ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਕੱਚੀ ਜਮਾਤ, ਤਲਾਅ ਵਾਲਾ ਸਕੂਲ ਤੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਉਹ ਅਧਿਆਪਕ ਜੋ ਮੇਰਾ ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਮੇਰੇ ਜ਼ਿਹਨ ’ਚ...

ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਮੁਲਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ‘ਸੇਨਾ’ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਖੇਡੇ ਜਾਂਦੇ ਟੂਰ ਕਦੇ ਵੀ ਸੁਖਾਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ (ਐੱਸ), ਇੰਗਲੈਂਡ (ਈ), ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ (ਐੱਨ) ਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ (ਏ) ਨੂੰ ‘ਸੇਨਾ’ (ਐੱਸ.ਈ.ਐੱਨ.ਏ.) ਮੁਲਕ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1980ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ...

ਮੱਝਾਂ ਗਾਵਾਂ ਚਾਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਤਾਂ ਆਪੇ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਤਾਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ; ਦੂਜਾ, ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਸੂਝਵਾਨ ਅਤੇ ਨਾਮਵਰ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਦਾ...

ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਬਿਹਤਰੀਨ ਹਿੱਸਾ ਸਰਕਾਰੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਪੈਨਸ਼ਨਰਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਗ ਹੈ ਕਿ ਛੇਵੇਂ ਤਨਖਾਹ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੁਹਰਾਈ ਸਮੇਂ 2.45 ਦੇ ਗੁਣਾਂਕ ਦੀ ਬਜਾਏ 2.59 ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ...

ਡੀਡੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾਤਰ ਚੈਨਲ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਗਲੋਬਲ ਪਛਾਣ ਦਾ ਨਾਂ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 25 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ, ਭਾਵ, 5 ਅਗਸਤ (2000) ਨੂੰ ਪੀਏਪੀ ਜਲੰਧਰ ਗਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰੰਗਾਰੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਇਹ...

ਅਸੀਂ ਨਿੱਜੀਕਰਨ, ਵਪਾਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਦੇ ਵਾਕੰਸ਼ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰੀਏ, ਮੁਲਕ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਕੰਸ਼ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1991-92 ਤੋਂ ਸੁ਼ਰੂ ਕੀਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮਾਡਲ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਰ ਖੇਤਰ...

ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਹਨੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਰੁਕਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, “ਲਗਦੈ, ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆਂ ਨਹੀਂ...।” ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਜਾਪਦੈ ਕਿਤੇ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਹਾਂ, ਪਰ ਕਿੱਥੇ... ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ...।” ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਦਮ ਪਛਾਣ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਿਆ। ਬਦਲਿਆ ਮੂੰਹ ਮੁਹਾਂਦਰਾ ਸਿਆਣ...

ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦੇ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿਸਾਨ ਇਹ ਧੰਦੇ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਪਿਛਾਂਹ ਖਿੱਚੂ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਅਗਾਂਹ ਵਧੂ ਨਾ...

ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲ ਜਰਾਤ ਟੂਰ ਦੌਰਾਨ ਦਵਾਰਕਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਦਿਨ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸੀ ਮੌਕੇ ਆਖਿ਼ਰੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਓਖਾ ਤੋਂ ਰਾਤ ਸਾਢੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਗੱਡੀ ਤੁਰਨੀ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਘੰਟਾ ਕੁ ਪਹਿਲਾਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਾਂ। ਜੂਨ ਮਹੀਨਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ...

ਮੇਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਲੋਂ ਇਕ ਜਾਣਕਾਰ ਦਾ ਫੋਨ ਆਇਆ; ਕਹਿੰਦਾ, “ਚਾਚਾ ਜੀ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਕੀਤੀ ਆ, ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ ਨਾਲ, ਤੇ ਹੁਣ ਬੀਐੱਸਸੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰਾ ਗਾਈਡ ਕਰਦੋ।” ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਧੰਨਭਾਗ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਸਲਾਹ ਕੰਮ ਆਜੇ।” ਮੁੰਡਾ ਕਹਿੰਦਾ,...

ਜਸਦੇਵ ਸਿੰਘ ਲਲਤੋਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ (ਪਹਿਲਾ ਨਾਂ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ) ਦਾ ਜਨਮ 26 ਦਸੰਬਰ 1899 ਨੂੰ ਸੁਨਾਮ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਨਰੈਣੀ (ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ) ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਚੂਹੜ ਰਾਮ (ਟਹਿਲ ਸਿੰਘ) ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਪਿਤਾ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ, ਫਿਰ ਨਹਿਰੀ ਮਹਿਕਮੇ ਦੀ ਨੌਕਰੀ, ਰੇਲਵੇ...

ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਤੱਥ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਤੱਕ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਮੁਖੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਮਾਲਕ ਲਾਰਡ ਮੇਘਨਾਦ ਦੇਸਾਈ (ਮੇਘਨਾਦ ਜਗਦੀਸ਼ਚੰਦਰ ਦੇਸਾਈ, ਬੈਰਨ ਦੇਸਾਈ) ਦੇ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਜਾਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦਾ ਅੰਤ...

ਗੱਲ 1977 ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਦੀ ਹੈ। ਸਾਉਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸੀ ਤੇ ਤੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨ ਸਨ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਆਸ਼ਟ ‘ਜ਼ਰਗਰ’ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਇਕ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਇਲਮ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ...

ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਲਚਕੀਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਯੋਜਨਾ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗੀ? ਇਹ ਅਹਿਮ ਸਵਾਲ ਹੈ; ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇਹ ਸਵਾਲ ਹੋਰ ਵੀ ਅਹਿਮ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਬਣਾਈ ਨਵੀਂ ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ (ਐੱਨਈਪੀ) ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆਂ...