ਮਿਡਲ

ਮਨੁੱਖੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਦਾ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖਿੜੀ ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਉਣ ਦੀਆਂ ਝੜੀਆਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਨਜ਼ਾਰਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਕੀ, ਪਸ਼ੂ, ਪੰਛੀ, ਪੌਦੇ, ਪੂਰੀ ਬਨਸਪਤੀ ਝੂਮ ਉਠਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖੀ...

ਮਾਪਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲੇ ਢਾਈ ਸੌ ਗਜ਼ ਦੇ ਪਲਾਟ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਮਈ 2000 ਤੋਂ ਇਸ ਨਵੇਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਚਾਈਂ-ਚਾਈਂ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਘਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਬਣੇ ਸਾਧਾਂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ...

ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਨਸ਼ਰ ਹੋਈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਕਣਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਵੱਡੇ ਕਿਸਾਨ, ਮਜ਼ਦੂਰ, ਵੱਡੇ-ਛੋਟੇ ਵਪਾਰੀ ਆਪਣੇ ਖਾਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ...

ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਛਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰਵੇ ਹੋਣਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਨਾ ਪੂਰਿਆ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਹੁੰਦਾ। ਉਮਰ ਭਰ ਲਈ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕਸਕ ਬਣ ਚੁਭਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਇਹ ਕਸਕ ਹਰ ਸੁੱਖ ਦੁੱਖ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਟੀਸ ਬਣ ਜਾਗ ਉੱਠਦੀ। ਮਨ ਅਕਸਰ ਹੀ...

ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਜਵਾਨੀ ਵੇਲੇ ਦੀ ਫੋਟੋ ਚੁੱਕ ਲਿਆਇਆ ਤੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਵਧਾਈ। ਬੋਲਿਆ ਕੁਝ ਨਹੀਂ, ਬਸ ਮੇਰਾ ਚਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਲੱਗਿਆ। ਮੈਂ ਫੋਟੋ ਨੀਝ ਨਾਲ ਦੇਖੀ। ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਰਤਾ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਲਾਇਆ। ਫਿਰ ਉਹਦੇ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ। ਉਹ ਮੇਰੇ ਬੋਲ...

ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਹਿਕਾਰੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਤੀ ਲਈ ਮੁਲਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕੌਮੀ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਸਹਿਕਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਸਹਿਕਾਰੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੋਢੀ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਦਾਸ ਕਿਸ਼ੀਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੇ ਨਾਮ...

ਸੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਣਾ ਟਰਾਲਾ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਕਤਰਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਸਕੂਟਰ ਪਿੱਛੇ ਬੈਠਾ ਮਿੱਤਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, “ਕਿਆ ਦੇਖੀ ਜਾਨਾ! ਕੱਢ ਕੇ ਪਰੇ ਮਾਰ।” ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਕਾਹਲੀ ਏ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚਲਦੇ ਆਂ।...

ਡਾ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੁਮਾਰ ਰੱਤੂ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਜਿ਼ੰਦਾ ਅਜੂਬਾ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਹੁਣ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਦੌੜਦੇ ਹੋਏ ਨਹੀਂ ਦਿਸਣਗੇ। ਉਹ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਖੰਡੇ ਦੇ ਲੋਗੋ ਵਾਲੀ ਸਫ਼ੇਦ ਟੀ-ਸ਼ਰਟ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦੇ ਸਨ...

ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡ ’ਚ ਮਾਂ ਬਾਪ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਪੁੱਤ ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੇ ਨਿਗਲ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਰਨ ਘਰੋਂ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਰਾਹ ’ਚ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਲੈ ਲਿਆ। ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਸੁੰਨ ਜਿਹੀ ਪਸਰੀ ਜਾਪੀ। ਪੰਜ ਸੱਤ ਬੰਦੇ ਅੱਗਿਉਂ...

ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਮੰਡ ਸਿੱਖਿਆ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਵਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਜਨਨੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰ ਰਾਹ ਰੌਸ਼ਨ...

ਡਾ. ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਸਕਰੌਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਮਾਰਟ ਸਕੂਲ ਛਾਜਲੀ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਅ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਾਲਜ ਦੇ ਡੰਮੀ ਦਾਖ਼ਲੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਲਹਿਰਾ ਗਾਗਾ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਛਾਜਲੀ...

ਅਰਵਿੰਦ ਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਅਮਰੂਦ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਉਪਲਬਧ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੇਖਭਾਲ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਯਕੀਨੀ ਫ਼ਸਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਲਾਗਤ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ; ਖਾਦ, ਸਿੰਜਾਈ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਅਮਰੂਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ...

ਪਾਵੇਲ ਕੁੱਸਾ ਦੋ ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਲਹਿਰ ਦੀ ਅਹਿਮ ਆਗੂ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਪਹਾੜਪੁਰ 81 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨਾਮੱਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਮੁਕਾ ਗਏ ਪਰ ਇਹ ਨਿਵੇਕਲਾ ਸਫ਼ਰ ਲੋਕ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਪਾਂਧੀਆਂ ਲਈ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਸੋਮੇ ਵਜੋਂ ਚਾਨਣ ਵੰਡਦਾ...

ਰਣਜੀਤ ਲਹਿਰਾ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਘਰ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਲੱਗੇ ਫਾਈਬਰ ਹੇਠਾਂ ਪਿੱਦੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਫੇਰਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗੀ। ਕਦੇ ਇੱਕ, ਕਦੇ ਦੂਜੀ ਚਿੜੀ ਫਾਈਬਰ ਹੇਠ ਲਟਕਦੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਗਮਲਿਆਂ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲੈਂਦੀ ਤੇ ਉੱਡ ਜਾਂਦੀ। ਫਾਈਬਰ ਹੇਠ ਤਿੰਨ ਗਮਲੇ ਲਟਕ...

ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਕੱਲ੍ਹ ਲਈ ਕੀ ਸਾਂਭਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਕੁਝ ਦੇਵੇਗੀ। ਸੋਚਾਂ ’ਚ ਸੁਫਨੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀਆਂ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ਾਂ ਉਸ...

ਜਸਵੰਤ ਜ਼ੀਰਖ ਅੱਜ ਪੂੰਜੀ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਰਕਿਨਾਰ ਕਰ ਕੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਉਣ ਨੂੰ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਉਂ ਪੂੰਜੀਪਤੀ ਵਰਗ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੌਰਾਨ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਦਾਰੇ...

ਡਾ. ਬਿਹਾਰੀ ਮੰਡੇਰ ਸਾਡਾ ਪਿੰਡ ਮੰਡੇਰ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਰੇਟਾ ਮੰਡੀ ਤੋਂ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ’ਤੇ ਬੋਹਾ ਨੂੰ ਬਰਾਸਤਾ ਕੁਲਰੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ’ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ ਹੈ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਿੱਛਾ...

ਸੋਹਣ ਲਾਲ ਗੁਪਤਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 16 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਕੂਲ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲ, ਮਿਠਾਈਆਂ, ਚਾਕਲੇਟ ਆਦਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਪੀਆਂ,...

ਸਾਹਿਬ ਕੌਰ ਗੱਲ 1965 ਦੀ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਅਸਰ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭੁਗਤਣਾ ਪਿਆ। ਦਾਦਾ ਜੀ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਹਿਜਰਤ ਕਰ ਕੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਆਏ ਸਨ। ਉੱਧਰ ਉਨ੍ਹਾਂ...

ਡਾ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਲਈ ਦਾਲਾਂ ਆਪ ਉਗਾਈਏ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਦਾਲਾਂ ਖਾਈਏ। ਮਾਂਹ ਅਤੇ ਮੂੰਗੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਨਪਸੰਦ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਾਲਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਫ਼ਸਲਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀਆਂ...

ਜਗਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਮਾਨ ਵੱਡੇ ਵੀਰ ਜੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਰਹਿ ਗਏ। ਕਾਰਨ? ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੱਲੋਂ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਤੇ ਸਕੂਲੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇਖਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਮਾੜੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਸੰਗਤ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀਰ ਜੀ ਦੇ ਫੇਲ੍ਹ...

ਡਾ. ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ ਭਲੇ ਵੇਲਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਜਿਨਸ ਤੇ ਸੌਦੇ ਪੱਤੇ ਦੀ ਤੁਲਾਈ ਪੱਥਰ ਦੇ ਵੱਟਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਪੱਥਰ ਦੇ ਵੱਟੇ ਸੇਰ, ਦੋ ਸੇਰ ਜਾਂ ਪੰਜ ਸੇਰ ਦੇ ਵੱਟੇ ਨਾਲ ਹਾੜ੍ਹ ਕੇ ਬਣਾਏ ਹੁੰਦੇ...

ਪਵਨਜੀਤ ਕੌਰ ਹੁਣੇ ਡਿੱਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਹੰਝੂ ਬੜਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਕਿੱਸਿਆਂ ਤੇ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਅੰਬਾਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਸਾਡੇ ਚੇਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ, ਕਿਹੜੀ ਯਾਦ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ...

ਡਾ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਮੰਡ ਕੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੇ ਇਰਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਗਬੰਦੀ ਟੁੱਟ ਜਾਵੇਗੀ? ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਬੜੇ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਹ ਜੰਗਬੰਦੀ 24 ਜੂਨ ਨੂੰ ਕਰਵਾਈ ਸੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਜੰਗ ਵਿਚ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਅਣਕਿਆਸੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਹਤਾਸ਼ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਦੀ ਟੀਮ ਪ੍ਰਚਾਰ...

ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ, ਮਾਨਸਾ ਡੇਂਗੂ ਨੇ ਸੈੱਲ ਘਟਾ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ। ਖ਼ੈਰ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਪੀਤਾ ਪਰ ਦਸ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਤਾਜ਼ਾ ਹੋ ਗਈ। ਮਹਾਂਦੇਵ ਤੇ ਮੈਂ ਨੰਗਲ ਖੁਰਦ ਦੇ...