ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਛੇਵੇਂ ਗੇੜ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗਾ ਭਾਰਤ

ਹੁਣ ਤੱਕ 2006, 2010, 2014, 2018, 2022 ਦੌਰਾਨ ਪੰਜ ਗੇਡ਼ ਪੂਰੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ

Aksheev Thakur

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 10:50 AM Aug 26, 2025 IST

ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ

ਭਾਰਤ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਟਾਈਗਰ ਐਸਟੀਮੇਸ਼ਨ (AITE) ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਗੇੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 2026 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਾਈਲਡ ਲਾਈਫ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿਖੇ ਰਾਜ ਦੇ ਨੋਡਲ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ ਹੈ। ਵਣ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੈਮਰਾ ਟ੍ਰੈਪਿੰਗ ਅਤੇ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

AITE 2006 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ 5 ਗੇੜ ਪੂਰੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ (2006, 2010, 2014, 2018, 2022) ਅਤੇ 2026 ਵਿੱਚ ਛੇਵਾਂ ਗੇੜ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਏਗਾ। 2022 ਦੀ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 3,682 ਬਾਘ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਕੁੱਲ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 70% ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਫੈਲਣਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।

2022 ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੇਂ ਗੇੜ ਦੌਰਾਨ 51 ਬਾਘ ਰਿਜ਼ਰਵਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਚਕੀਲੇਪਣ, ਹਰੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ, ਹਮਲਾਵਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ-ਆਧਾਰਿਤ ਟਕਰਾਅ ਘਟਾਉਣ ’ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਨਵੇਂ ਸੂਚਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਛੇਵੇਂ ਗੇੜ ਵਿੱਚ 58 ਬਾਘ ਰਿਜ਼ਰਵਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

AITE ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਚੀਤਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਵੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਬਾਘ ਰਿਜ਼ਰਵ ਹਨ, ਵੱਡੀਆਂ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਘ ਮ੍ਰਿਤਕ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਦੇ ਪੰਜੇ ਗਾਇਬ ਸਨ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਚੀਫ਼ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਰ ਆਫ਼ ਫੋਰੈਸਟਸ (PCCF) ਅਤੇ ਵਣ ਬਲ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੀ.ਐੱਨ. ਅੰਬਾਡੇ ਨੇ ਵਣ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਚੇਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 5-6 ਬਾਘ ਅਤੇ ਚੀਤੇ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

ਨੈਸ਼ਨਲ ਟਾਈਗਰ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਅਥਾਰਟੀ (NTCA) ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਸਟ੍ਰਾਈਪਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੈਨਾਈਨ ਡਿਸਟੈਂਪਰ, ਰੈਬੀਜ਼, ਨਿਪਾਹ ਵਾਇਰਸ, ਅਤੇ ਬੋਵਾਈਨ ਟਿਊਬਰਕਿਊਲੋਸਿਸ ਹੁਣ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ। ਟਾਟਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਫੰਡਾਮੈਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਬਾਇਓਲੋਜੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੀਤਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ੇਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਪਦਿਕ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੀਆਂ ਬਾਘ ਨਿਗਰਾਨੀ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਧਾਰੀਆਂ-ਆਧਾਰਿਤ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਬਾਇਓਲੋਜੀਕਲ ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਣ, ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ-ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।’’