ਮਖੌਟੇਬਾਜ਼ੀ

ਪ੍ਰੋ. ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਗੰਡਮ

ਵਿਅੰਗ

ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਮਾਨਵੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਮੁੱਲਾਂ-ਮਿਆਰਾਂ ’ਚ ਏਨਾ ਨਿਘਾਰ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਨੈਤਕਿਤਾ ਹੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਮਖੌਟਾ ਪਾ ਕੇ ਤੁਰੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ, ਮਨੁੱਖ ਘੱਟ, ਬਹੁਰੂਪੀਆ ਵਧੇਰੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਦਿਸਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਜੋ ਹੈ ਉਹ ਦਿਸਦਾ ਨਹੀਂ।ਮਖੌਟੇਬਾਜ਼ੀ, ਨਕਾਬਪੋਸ਼ੀ, ਗਿਰਗਿਟਗਿਰੀ ਦਾ ਯੁੱਗ ਹੈ। ਛਲਾਵੇਬਾਜ਼ੀ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ।ਥਾਲੀ ਦੇ ਬੈਂਗਣ, ਬੇਇਤਬਾਰੇ ਸਫੈਦਪੋਸ਼, ਚੱਕਵੇਂ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਚਾਂਗਰਾਂ ਮਾਰਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਭੇਖ, ਭਰਮ, ਭੁਲੇਖੇ, ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ ਚੌਗਿਰਦਾ।

ਚਿਹਰਿਆਂ ਪਿੱਛੇ ਚਿਹਰੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਕਈ ਕਈ ਚਿਹਰੇ ਹਨ। ਨੋਬੇਲ ਪਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵੀ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕ ਟੀ.ਐੱਸ.ਈਲੀਅਟ ਅਜਿਹੀ ਅਵਸਥਾ ਜਾਂ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ‘ਮੇਡ-ਅੱਪ ਫੇਸਜ਼’ (ਮੁਲੰਮੇਬਾਜ਼ੀ) ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਮੁਸਕਾਨ ਚਿਪਕਾ ਕੇ ਤੁਰਿਆ ਫਿਰਦਾ ਹੈ, ਅੰਦਰ ਜ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਨੈਤਿਕ ਮੁੱਲ ਮਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹਾਂ ’ਤੇ ਹਨ। ‘ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਚੇਹਰੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਜਲਾਦ ਭੀ’ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਹਰ ਚਮਕਦੀ ਸ਼ੈਅ ਸੋਨਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਅੰਬਰੀਂ ਪੁੱਜੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਾਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਚਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁੜ ਗੋਬਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਗੋਬਰ ਗੁੜ। ਗਧਾ ਘੋੜਾ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ, ਸਗੋਂ ਨਕਲੀ ਅਸਲੀ ਨੂੰ ਮਾਤ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਚ ਖੋਟ ਆ ਗਈ ਹੈ; ਖਟਾਸ ਹੀ ਮਿਠਾਸ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਬਗਲ ਵਿੱਚ ਛੁਰੀ ਤੇ ਮੂੰਹ ’ਚ ਰਾਮ ਰਾਮ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਏਨੇ ਰੰਗ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿਰਗਿਟ ਵੀ ਸ਼ਰਮਾ ਜਾਵੇ।

ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਦੌਰ ਹੈ। ਮੰਡੀ ਮੁੱਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ‘ਪੈਕੇਜਿੰਗ’ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਉਹ ਵਿਕਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਵਧੇਰੇ ਸੁੰਦਰ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਵਿਕਦਾ ਹੈ। ‘ਕਵਰ’ (ਸਰਵਰਕ/ਜਿਲਦ) ਦਾ ਮੁੱਲ ਹੈ, ‘ਕਨਟੈਂਟ’ (ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ) ਦਾ ਨਹੀਂ। ਚੰਗਾ ‘ਕਵਰ’ ਚੰਗੀ ਕਿਤਾਬ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਛਾ ਮੇਕਅੱਪ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਸੂਚਕ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਦਗੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਸਲੋਂ ਖਰਾ ਗਹਿਣਾ, 24 ਕੈਰੇਟ ਦਾ ਸੋਨਾ। ਹਾਂ ਗਹਿਣਾ-ਗੱਟਾ ਬਣਨ ਲਈ ਸੋਨੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਰਲਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਰਲਾ ਹੀ ਰਲਾ ਹੈ, ਸੋਨਾ ਤਾਂ ਗਾਇਬ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਾਲਾ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਸਾਰੀ ਦਾਲ ਹੀ ਕਾਲੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਭਲਾ ਬੰਦਾ ਕੀ ਕਰੇ। ਮੈਂ ਆਖਦਾ ਹਾਂ:

ਕੂੜ ਦੀਆਂ ਪੰਡਾਂ ਹੱਥੋ-ਹੱਥੀ ਵਿਕ ਗਈਆਂ,

ਸੱਚ ਦਾ ਸੌਦਾ ਮੂੰਹ ਤਕਦਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ।

1973 ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ‘ਦਾਗ’ ’ਚ ਸਾਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਤੇ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਦਾ ਗਾਇਆ ਇੱਕ ਗੀਤ ਹੈ:

ਜਬ ਭੀ ਜੀਅ ਚਾਹੇ ਨਈਂ ਦੁਨੀਆ ਬਸਾ ਲੇਤੇ ਹੈਂ ਲੋਗ,

ਏਕ ਚਿਹਰੇ ਪਰ ਕਈ ਚਿਹਰੇ ਲਗਾ ਲੇਤੇ ਹੈਂ ਲੋਗ।

ਨਾਮਵਰ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰ ਨਿਦਾ ਫਾਜ਼ਲੀ ਤਾੜਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ:

ਹਰ ਆਦਮੀ ਮੇਂ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਦਸ ਬੀਸ ਆਦਮੀ,

ਜਿਸ ਕੋ ਭੀ ਦੇਖਨਾ ਹੋ ਕਈ ਬਾਰ ਦੇਖਨਾ।

ਹੁਸੈਨ ਹੈਦਰ ਤਾਂ ਸ਼ਰ੍ਹੇਆਮ ਮੰਨਦਾ ਹੈ:

ਮੇਰੇ ਏਕ ਨਹੀਂ ਸੌ ਚਿਹਰੇ ਹੈਂ,

ਸੌ ਰੰਗ ਕੇ ਹੈਂ ਕਿਰਦਾਰ ਮੇਰੇ।

ਸਰਦਾਰ ਅੰਜੁਮ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈ ਕਿ:

ਸਭੀ ਨੇ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਚਿਹਰੇ ਪੇ ਚਿਹਰਾ,

ਕਿਸੇ ਯਾਦ ਰਖੇਂ, ਕਿਸੇ ਭੂੁਲ ਜਾਏਂ।

‘ਮੌਕਾ ਤਾੜ, ਪਲਾਕੀ ਮਾਰ’ ਅਤੇ ਮੌਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚੌਕਾ ਮਾਰਨ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਮੂੰਹ ਦੇਖ ਕੇ ਚਪੇੜ ਮਾਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਯਾਨੀ ‘ਬਾਤ ਵੋ ਕਹੀਏ ਕਿ ਜਿਸ ਬਾਤ ਕੇ ਸੌ ਪਹਿਲੂ ਹੋਂ/ ਕੋਈ ਪਹਿਲੂ ਤੋ ਰਹੇ ਬਾਤ ਬਦਲਨੇ ਕੇ ਲੀਏ (ਬੇਖੁਦ ਦੇਹਲਵੀ)।

ਖ਼ੈਰ, ਚਪੇੜ ਮਾਰਨ ਵਾਲੀ ਉਪਰੋਕਤ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਹੈ, ਚਪੇੜ ਤਾਂ ਭਲਾ ਹੁਣ ਕੌਣ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਾ ਵੀ ਬਾਪ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਪ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਜੇ ਡਰਦਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਝਿਜਕਦਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਪ ਦੇ ਬੇਟਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਬੇਟਾ ਬਾਪ ਬਣ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਚੱਕੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁੜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਸਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੈ।ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਸੀ (ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ), ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਾਂ (ਪਿਆਰ ਕਰਕੇ)। ਇਸ ਦੁਵੱਲੇ ਜਾਂ ਦੂੁਹਰੇ ਡਰ ਵਾਲੀ ਅਸੀਂ ਆਖ਼ਰੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹਾਂ। ਧਰਵਾਸ ਲਈ ਆਪਾਂ ਇਸ ਡਰ ਨੂੰ ‘ਐਡਜਸਟਮੈਂਟ’ (ਸਮਝੌਤਾ) ਦਾ ਨਾਮ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਹਰ ਜਣਾ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ‘ਸਪੇਸ’ (ਸਵੈ-ਸਥਾਨ) ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਮਿਲਦਾ ਨਹੀਂ ਉੱਥੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖੋਹ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਖ਼ੈਰ, ਆਪਾਂ ਭਲਾ ਚਪੇੜ ਮਾਰਨੀ ਹੀ ਕਿਉਂ?

ਸਿਆਸਤ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਮਖੌਟੇਬਾਜ਼ੀ। ਸਵੇਰੇ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਕਈ ਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰੇ ਹੀ ‘ਘਰ ਵਾਪਸੀ’ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਵੇਰ ਦਾ ਭੁੱਲਿਆ ਜੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਭੁੱਲਿਆ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ। ਪਰ ਭੁੱਲਣਵਾਲਾ ਜੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਜਾਂ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਆਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੌਕਾਟੇਰੀਅਨ ਸਿਆਸੀ ਨੇਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਸ, ਜਿੱਥੇ ਦੇਖਾਂ ਤਵਾ ਪਰਾਤ, ਉੱਥੇ ਗਾਵਾਂ ਸਾਰੀ ਰਾਤ। ਕੁਰਸੀ, ਅਹੁਦਾ ਜਾਂ ਮਾਲ-ਪਾਣੀ ਦੇ ਦਿਉ, ਅਸੀਂ ਝੱਗਾ ਬਦਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਬਰ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਤਾਂ ਏਨੀ ਵਾਰ ਪਾਰਟੀ/ਪਾਰਟੀਆਂ ਬਦਲਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਲ-ਬਦਲੀ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਵੀ ਹੈਰਾਨ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਵੇਰੇ ‘ਮਾਂ-ਪਾਰਟੀ’ ਛੱਡ, ਛਾਹ ਵੇਲੇ ਜਾਂ ਦੁਪਹਿਰੇ ਟਿਕਟ/ਅਹੁਦਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜਦੇ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਉਪਰ ਦਲ-ਬਦਲੀ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹ ਖੇਡਣ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਰੜਾ ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਜਿੱਧਰੋਂ ਕੁਰਸੀ ਮਿਲੇ, ਓਧਰ ਜਾ ਵੜੇ। ਯਾਨੀ ‘ਜਿਸ ਦਾ ਖਾਈਏ ਉਸੇ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾਈਏ’, ‘ਜਿਸ ਦਾ ਪੈਸਾ, ਉਸ ਦੀ ਪੀਪਣੀ’। ਜਿਸ ਨੇ ‘ਰਿਉੜੀਆਂ’ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਮੂੰਹ ਫੇਰ ਲਿਆ ਕਿ ‘ਜੇਹਾ ਤੇਰਾ ਅੰਨ ਪਾਣੀ/ ਤੇਹਾ ਮੇਰਾ ਕੰੰਮ ਜਾਣੀਂ’।

ਦਹਾਕਿਆਂਬੱਧੀ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕਸੀਦੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਖਿੱਚ ਕਾਰਨ ਉਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੱਜ ਕੇ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਦੇ ਸੀ। ਵਾਹ ਨੀ ਸਿਆਸਤੇ, ਤੇਰੇ ਨਿਰਾਲੇ ਰਾਸਤੇ। ਏਨੇ ਮਖੌਟੇ ਕਿ ਮਖੌਟਾ ਹੀ ਮੂੰਹ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

ਉਂਝ, ਬੀਜ ਨਾਸ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਦਿਆਨਤਦਾਰ, ਇਮਾਨਦਾਰ, ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਸਚਿਆਰੇ, ਸਪੱਸ਼ਟਵਾਦੀ, ਬੋਲ-ਭੜੱਕ,ਠਾਹ-ਸੋਟਾ ਮਾਅਰਕਾ ਬੰਦੇ ਵੀ ਕਾਇਮ-ਦਾਇਮ ਹਨ। ਪਰ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਜੇ ਲੋਪ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਤਾਂ ਘਟਦੀ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਂਜ, ਇਸ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਘੱਟ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅੰਤਿਕਾ

ਮਖੌਟੇ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ‘ਮਾਸਕ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਇਤਾਲਵੀ ‘ਮਸਕੇਰਾ’ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਦੇ ‘ਮਸਖਰਾ’ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਭੰਡ, ਮਸਖਰਾ ਜਾਂ ਸਵਾਂਗ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਕੌਲਿਨਜ਼ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਕ ਦੇ ਨਾਉਂ ਵਜੋਂ 17 ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ 4 ਅਰਥ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸ਼ਬਦੀ ਅਰਥ ਤਾਂ ਚਿਹਰੇ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਗ ਨੂੰ ਢਕਣ ਵਾਲੇ ਪਰਦੇ ਤੋਂ ਹਨ, ਪਰ ਭਾਵਾਰਥਕ ਅਰਥ ‘ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਤੱਥ ਜਾਂ ਕਾਰਜ ਜੋ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਣ ਲਈ ਹੋਵੇ’ ਵਜੋਂ ਹਨ। ਇਹ ਹਿਫਾਜ਼ਤ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਅਤੇ ਭੇਸ ਬਦਲਣ ਲਈ ਵੀ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਮਖੌਟਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੁੂਨਾਨ ਅਤੇ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੰਚ ਉਪਰ ਨਾਟਕ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਕਈ ਨਾਚਾਂ ’ਚ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫਿਲਮੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ/ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕੋਵਿਡ-19 ਵੇਲੇ।

ਮਖੌਟੇ ਨੂੰ ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ ਨਕਾਬ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਹਾਨਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਬਾਰੀਕ ਵਸਤ੍ਰ, ਜੋ ਮੂੰਹ ਢਕਣ ਲਈ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਵਰਤਦੀਆਂ ਹਨ’। ਪਰ ਅਸੀਂ ਮਖੌਟੇ ਨੂੰ ਨਕਾਬ, ਪਰਦਾ, ਪੱਲਾ, ਬੁਰਕਾ, ਕੱਜਣ, ਘੂੰਗਟ ਜਾਂ ਘੁੰਡ/ਝੁੰਡ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਭੇਖਪੁਣੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਹੈ।

ਸੰਪਰਕ: 98766-55055