‘ਮਿੱਟੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਮਤਰੇਈ’ ਨਾਲ ਕੌਮੀ ਰੰਗਮੰਚ ਉਤਸਵ ਦਾ ਆਗਾਜ਼
ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੱਗੂ
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 1 ਜੁਲਾਈ
ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟ ਸੰਸਥਾ ਮੰਚ-ਰੰਗਮੰਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰਸਾ ਵਿਹਾਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ 1 ਤੋਂ 7 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ 21ਵੇਂ ਕੌਮੀ ਰੰਗਮੰਚ ਉਤਸਵ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਕੇਵਲ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਲੇਖਕ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਨੜ, ਡਾ. ਲਖਵਿੰਦਰ ਜੌਹਲ, ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਭਾਟੀਆ, ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਕਾਮੇਡੀਅਨ ਰਾਜੀਵ ਠਾਕੁਰ, ਪਾਰਥੋਂ ਬੈਨਰਜੀ, ਪ੍ਰੀਤਪਾਲ ਰੁਪਾਣਾ, ਡਾ. ਅਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚਮਕ ਆਦਿ ਵਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਰਮਨ ਨਾਟਕਕਾਰ ਬਰਟੋਲਟ ਬਰੈਖ਼ਤ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਾਟਕ ‘ਕਾਕੇਸ਼ੀਅਨ ਚਾਕ ਸਰਕਲ’ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਰੂਪ ਨਾਟਕ ‘ਮਿੱਟੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਮਤਰੇਈ’ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਅਮਿਤੋਜ ਦੁਆਰਾ ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਬਿਰਤਾਂਤ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਮਿਥਿਹਾਸ ’ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਨਕਲੀਏ’ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਈਮਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ ਕਲਾ ‘ਨਕਲ ਪਰੰਪਰਾ’ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਦਲੀਲ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਚਲਾਕ ਸ਼ਾਸਕ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਜਨਤਾ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਜੰਗ ਛੇੜਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਆਪਣੀ ਰਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਉਕਸਾਏ ਜਾਣ ’ਤੇ ਇਕ ਮਨੁੱਖੀ ਬਸਤੀ ਨੂੰ ਢਾਹ ਕੇ ਉਥੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪਾਰਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਸਨੀਕ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ’ਚ ਉੱਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲ ਤੋਂ ਭੱਜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਬੱਚੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਚੰਗੇ ਜੀਵਨ ਨੁੰ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਯੁੱਧ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੱਚਾ ਵੱਡਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰਾਜਾ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਉਸ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ’ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇੰਨਾ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਲੜਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਕਲਾਤਮਕ ਸ਼ੈਲੀ, ‘ਨਕਲੀਏ ਪਰੰਪਰਾ’ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਤੀਤ ਤੋਂ ਅਟੁੱਟ ਹਾਂ। ਨਾਟਕ ਇੱਕ ਉਮੀਦ ਨੂੰ ਵੀ ਦੁਬਾਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਗੁਆਚੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਹਾਲੇ ਵੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਡੇ ਜੀਨ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਟਕ ਦੇ ਪਾਤਰ ਗੁਰਤੇਜ ਮਾਨ, ਸ਼ਾਜਨ ਕੋਹੀਨੂਰ, ਡੋਲੀ ਸੱਡਲ, ਵੀਰਪਾਲ ਕੌਰ, ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ, ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ, ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਮਦਾਰ ਅਦਾਕਾਰੀ ਕੀਤੀ।
