ਭਾਖੜਾ ਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮਾਂ ’ਚ ਪਾਣੀ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦੇ ਐਨ ਨੇੜੇ; ਅੱਜ ਛੱਡਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਹੋਰ ਪਾਣੀ

ਪਹਾੜਾਂ ’ਚੋਂ ਘੱਗਰ ’ਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਆਮਦ ਬੇਸ਼ੱਕ ਅੱਜ ਇਕਦਮ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਅਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦੇ ਐਨ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਖੜਾ ਵਿਚ ਜਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਪਹਾੜਾਂ ’ਚੋਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਓਨਾ ਪਾਣੀ ਹੀ ਸਤਲੁਜ ’ਚ ਛੱਡਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਇਸ ਵੇਲੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਮਹਿਜ਼ ਇੱਕ ਫੁੱਟ ਹੇਠਾਂ ਹੈ ਅਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਵੀ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਹੀ ਹੇਠਾਂ ਹੈ। ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ’ਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਆਮਦ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘਟੀ ਹੈ। ਡੈਮਾਂ ’ਚੋਂ ਹੋਰ ਪਾਣੀ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਦਰਿਆਵਾਂ ਕੰਢੇ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ’ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਫੁੱਟ ਉਪਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਵਿਚ ਅੱਜ ਮੁੜ ਪਹਾੜਾਂ ’ਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਆਮਦ 1.14 ਲੱਖ ਕਿਊਸਿਕ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਡੈਮ ’ਚੋਂ ਇੱਕ ਲੱਖ ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਬਿਆਸ ’ਚ ਛੱਡਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਘੱਗਰ ’ਚ ਪਹਾੜਾਂ ’ਚੋਂ ਪਾਣੀ ਆਉਣਾ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਠੀਕ 10 ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਘੱਗਰ ’ਚ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਮਹਿਜ਼ 5898 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਹੀ ਆਇਆ। ਮਾਨਸਾ ਦੇ ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ’ਚ ਹਾਲਾਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ਨੇੜੇ ਘੱਗਰ ’ਚ ਪਾਣੀ 37550 ਕਿਊਸਿਕ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ’ਚ 32500 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਵੱਧ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਬੀਬੀਐਮਬੀ ਵੀਰਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਵਿੱਚ 10,000 ਕਿਊਸਕ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ 75,000 ਕਿਊਸਕ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 85,000 ਕਿਊਸਕ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 1,678.97 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਬੀਬੀਐਮਬੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ। ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 1,680 ਫੁੱਟ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਫੁੱਟ ਦੂਰ ਹੈ। ਭਾਖੜਾ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ 1,985 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, 1988 ਦੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਨੂੰ 1,680 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਵੀਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਭਾਖੜਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਆਮਦ 95,435 ਕਿਊਸਿਕ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਹਾਅ 75,000 ਕਿਊਸਿਕ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਤੇ ਡੈਮ ਦੀ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਕਾਰਨ, ਬੀਬੀਐਮਬੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਰੋਪੜ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਡੈਮ ਤੋਂ 85,000 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣਗੇ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ  ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਤਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਕਰੀਬ 70,000 ਕਿਊਸਿਕ ਤੱਕ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ 15,000 ਕਿਊਸਿਕ ਨੰਗਲ ਹਾਈਡਲ ਅਤੇ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਹਾਈਡਲ ਨਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਡਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੀ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ 1,394.51 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਡੈਮ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ 1,390 ਫੁੱਟ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ 4 ਫੁੱਟ ਵੱਧ ਹੈ। ਪੌਂਗ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਅ 132,595 ਕਿਊਸਕ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ 91,167 ਕਿਊਸਕ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 1988 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ 1,400 ਫੁੱਟ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 1988 ਦੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸਨੂੰ 1,390 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਰੋਪੜ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਵਰਜੀਤ ਵਾਲੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨੰਗਲ ਅਤੇ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਨਦੀ ਬੇਸਿਨ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਨੀਵੇਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਨੰਗਲ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨਡੀਆਰਐਫ ਟੀਮਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਤਲੁਜ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਨ ਅਤੇ ਸਿਰਸਾ ਨਦੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਰੋਪੜ ਹੈੱਡਵਰਕਸ ਤੋਂ ਸਤਲੁਜ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਲਗਭਗ 1 ਲੱਖ ਕਿਊਸਿਕ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਰਹੇਗਾ।

ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 49,172 ਕਿਊਸਕ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 70,417 ਕਿਊਸਕ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 526.97 ਮੀਟਰ ਨਾਲ 527.91 ਮੀਟਰ ਦੇ ਖਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਵੱਧ ਛੱਡੇ ਜਾਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਹੋਰ ਹੜ੍ਹ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਖੇਤਰ - ਰੋਪੜ, ਜਲੰਧਰ, ਕਪੂਰਥਲਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਅਤੇ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ - ਹਾਈ ਅਲਰਟ ’ਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਦਿ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਕੋਲ ਉਪਲਬਧ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਂਖਰਪੁਰ, ਸਰਾਲਾ, ਖਨੌਰੀ ਅਤੇ ਸਰਦੂਲਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਘੱਗਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ।