ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨਾਲ 'ਅਪਰਾਧੀ' ਵਾਲਾ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ: ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਅੰਗਮੋ

ਜਲਵਾਯੂ ਕਾਰਕੁਨ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦੀ ਪਤਨੀ ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਅੰਗਮੋ ਨੇ ਰੋਸ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਉਸ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧੀ ਵਾਲਾ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।’’

ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਲਈ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਹਿੰਸਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਪਿੰਡ Ulyaktopo ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਿੰਸਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਚਾਰ ਜਣੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 59 ਹੋਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਏ ਸਨ।

ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ ਅੱਜ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਡੀਜੀਪੀ ਐੱਸਡੀ ਸਿੰਘ ਜਾਮਵਾਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪੁਲੀਸ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਵਾਂਗਚੁਕ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ‘ਭੜਕਾਊ ਬਿਆਨ’ ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਹੋਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਨਕਾਰਿਆ ਹੈ।

ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਅੰਗਮੋ, ਜੋ ਕਿ HIAL (ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਅਲਟਰਨੇਟਿਵਜ਼, ਲੱਦਾਖ) ਦੀ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਵੀ ਹੈ, ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ’ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਅਕਸ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਝੂਠੀ ਕਹਾਣੀ’ ਘੜਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ।

ਉਸ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ’ਤੇ ‘ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਕੀਤੀ’ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ‘ਦੇਸ਼ ਵਿਰੋਧੀ’ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਅੰਗਮੋ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਇਹ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜਾ ਰੂਪ ਹੈ... ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੇ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧੀ ਵਾਂਗ ਲਿਆ ਹੈ।’’

ਉਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ’ਤੇ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਢਾਹ ਲਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ।

ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਅੰਗਮੋ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਡਿੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਢਾਹ ਲਾਵੇ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਕੌਮੀ ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ Rolex Awards ਰਾਹੀਂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ, ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ, UNDP ਅਤੇ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਉਹ ਕੰਮ ਜੋ ਉਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਲਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।’’

ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਜੇਕਰ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਗੁਰੂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਚਾਵੇ।’’

ਅੰਗਮੋ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਵੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹੋ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਨਾ ਕਹਿਣ... ਕਿਉਂਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸਾਰਾ ਸੱਚ ਹੈ।’’

ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਭਿਆਸੀ ਹਿੰਦੂ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਿਆ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਚੁੱਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਭਾਜਪਾ ਹਿੰਦੂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਝੂਠ ਹੈ।’’

ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹਾਂ ਜੋ ਸ੍ਰੀ ਅਰਬਿੰਦੋ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਵੇਦ, ਵੇਦਾਂਤ ਅਤੇ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਵੇਦਾਂ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂਤ ਦੀ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕਾ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਸ੍ਰੀ ਅਰਬਿੰਦੋ ਨੇ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਵੇਦ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂਤ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।’’

ਅੰਗਮੋ ਨੇ ਆਪਣਾ ਵਿਰੋਧ ਦੁਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ’ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਦੋਸ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਲਾਈਵ, ਪ੍ਰਾਈਮ-ਟਾਈਮ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਬਹਿਸ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਯੋਗਦਾਨ ਨਿਯਮ ਐਕਟ (FCRA) ਅਤੇ ਸੀਬੀਆਈ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਈਮ ਟਾਈਮ ਟੀਵੀ ’ਤੇ ਆਉਣ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਇੱਕ-ਨਾਲ-ਇੱਕ ਬਹਿਸ ਕਰ ਸਕਣ।’’

ਅੰਗਮੋ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨਾ ਫੈਲਾਉਣ ਦਿਓ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਦਿਓ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾਣ ਲਈ ਪੂਰੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੇ ਮੋਢੇ ਨਾ ਬਣੋ।’’

ਉਸ ਨੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਝੂਠ ਹੈ... ਇਹ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸ੍ਰੀ ਅਰਬਿੰਦੋ ਨੇ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।’’ ਵਾਂਗਚੁਕ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਖਾਸ ਦੋਸ਼ ਅਜੇ ਵੀ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ।